Hayvanlar Zeki Mi?
Hatırlarsanız yapay zekayı akıllı davranışlar üzerine bir çalışma alanı olarak tanımlamıştım. Ayrıca akıllı davranışlar üzerine verdiğimiz örneklerde hemen kendimizi seçmiştik. İşin doğrusu akıllı davranışlar sergilediğimizi düşündük çünkü zeki olduğumuzu varsayıyoruz. Peki bir canlı bilince sahip olmadığı halde akıllı davranışlar sergileyebilir mi?
Psikologlar genellikle 2 zeka türünü karşılaştırmaya yöneli kdeneyler yaparlar.
- Nesnel Zeka: Algılama-sonuç biçiminde karar verme
- Soyut Zeka: İç mantıksal sonuçlandırmaya dayalı akılcı davranışlar bu zeka türüne girer ve bu gruba sadece insanları dahil ederiz. Hayvanlarda bulunmadığı varsayılmaktadır.
Hayvanlar zeki sorunun cevabında genellikle bir ikilem (dilemma) söz konusudur.
Eğer cevabınız : Hayır zeki değiller ise atların veya köpeklerin sahiplerine karşı vefalı davranışlarını nasıl açıklarsınız?
Eğer cevabınız : Evet zekiler ise bir boğanın kırmızı kumaşı suçlu bularak öylece saldırmasına ne diyeceksiniz?
Hayvanlar zeki mi? sorusunu birkaç örnekle açıklamaya çalışalım.
Eminim çoğunuz "Arıların Dansı"nı duymuşsunuzdur. Besin kaynağını bulan bir arı tekrar kovanına döner ve kovanının önünde bir dansa başlar, bir süre sonra diğer arılarda bu dansa katışır fakat bu dans rastgele hareketlerden oluşmaz. Yaptığı figürlerden biri besin kaynağının yaklaşık mesafesini diğer bir figür ise doğrultusunu belirtir. Bunu ilk olarak farkeden arıların düzensiz bir şekşlde değilde belirli bir şablona göre dans ettiğini kanıtlayan Avusturyalı biyolog Karl von Frisch Nobel ödülüne layık görülmüştür. Ayrıca arıların bir diğer hayret verici davranışı ise peteklerini şeçtikleri altıgenden yapmalarıdır. Peki neden altıgen?
Temel geometrik bilgiye sahip herkesin, yapacağı basit bir hesaplamayla aynı alana sahip altıgen, kare ve üçgenden en az malzemenin altıgen için gideceği görebilirler. Yani,
Süçgen = Skare = Saltıgen Paltıgen < Püçgen < Pkare
şeklinde hayret verici bir sonuçla karşılaşılmaktadır. Buna rağmen arıları zeki olarak nitelendiremeyiz çünkü arıların bu davranışları zekalarından çok içgüdülerine dayanır. Bu cevap sizi tatmin etmemiş olabilir. İnsanlarda içgüdüsel bazı akıllı davranışlar sergiliyor o zaman bizde zeki değiliz diye diretebilirsiniz. Fakat şunu bilmek gerekir ki, zekadan bahsedilebilmesi için gerçekleştirilen davranışların tüm bireylerde kalıtımsal olarak tüm eylemlerin aynı değilde, belli bir bireye yahut gruba mal edilebilecek bir buluştan kaynaklanması gerekiyor. Aynı zamanda yenilikçi de olabilmeli halbuki hayvansal davranışlar gayet gelenekselleşmiş birer kopyadırlar.
Diğer örneğimiz ise "Karınca Kolonisi"nin ilginç davranışıdır. Yapılan deneylerde karınca yuvasında ölen karıncanın dışarı atıldığı görülmüştür. Ölen karınca bir hormon yaymaktaydı. Ölen karıncanın yaydığı bu hormon yüzünden mi yoksa gerçekten de diğer karıncalar tarafında onun öldüğünün bilincine mi varılmıştı ? Canlı bir karınca ölenlerin yaydığı hormon sürülür ve yuvaya konur. Diğer karıncalar ise bu hormon kokan ama canlı olan karıncayı yuvadan atmaya çalışırlar taki hormonun kokusu geçene kadar.
Hayvanlar uzun süre eğitilmelerine karşın istenilen çok basit insansı eylemleri gerçekleştirememişlerdir. Fakat bizim bakış açımıza göre durum böyledir. Belki de hayvanlara da bizim için: "Bu insan denilen yaratıklar gerçekten düşünebiliyor mu ?" diyorlardır. Ünlü yazar Isaac Asimov'un da dediği gibi.
şeklinde hayret verici bir sonuçla karşılaşılmaktadır. Buna rağmen arıları zeki olarak nitelendiremeyiz çünkü arıların bu davranışları zekalarından çok içgüdülerine dayanır. Bu cevap sizi tatmin etmemiş olabilir. İnsanlarda içgüdüsel bazı akıllı davranışlar sergiliyor o zaman bizde zeki değiliz diye diretebilirsiniz. Fakat şunu bilmek gerekir ki, zekadan bahsedilebilmesi için gerçekleştirilen davranışların tüm bireylerde kalıtımsal olarak tüm eylemlerin aynı değilde, belli bir bireye yahut gruba mal edilebilecek bir buluştan kaynaklanması gerekiyor. Aynı zamanda yenilikçi de olabilmeli halbuki hayvansal davranışlar gayet gelenekselleşmiş birer kopyadırlar.
Diğer örneğimiz ise "Karınca Kolonisi"nin ilginç davranışıdır. Yapılan deneylerde karınca yuvasında ölen karıncanın dışarı atıldığı görülmüştür. Ölen karınca bir hormon yaymaktaydı. Ölen karıncanın yaydığı bu hormon yüzünden mi yoksa gerçekten de diğer karıncalar tarafında onun öldüğünün bilincine mi varılmıştı ? Canlı bir karınca ölenlerin yaydığı hormon sürülür ve yuvaya konur. Diğer karıncalar ise bu hormon kokan ama canlı olan karıncayı yuvadan atmaya çalışırlar taki hormonun kokusu geçene kadar.
Hayvanlar uzun süre eğitilmelerine karşın istenilen çok basit insansı eylemleri gerçekleştirememişlerdir. Fakat bizim bakış açımıza göre durum böyledir. Belki de hayvanlara da bizim için: "Bu insan denilen yaratıklar gerçekten düşünebiliyor mu ?" diyorlardır. Ünlü yazar Isaac Asimov'un da dediği gibi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder